Een aanpak voor veilige en vitale vakantieparken

/door

De symboliek ontging mij niet: de ‘kathedraal’ verpakt als bunker in het hart van misschien wel het mooiste stukje Nederland: de Veluwe. Waar anders dan hier in Radio Kootwijk wordt de Vakantieparken Top gehouden georganiseerd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Shintō Labs was bij deze top aanwezig samen met Henk Ferwerda van Bureau Beke waarmee we een samenwerking zijn gestart om criminologische kennis en data science software te combineren om sociaal-maatschappelijke problemen aan te pakken. We waren hier in het bijzonder om onze nieuwe Monitor Vitale Vakantieparken te presenteren. Binnenkort organiseren we een webinar om dit verder uit te diepen. Een verslag van de top.

Pareto-principe in Vakantieparken-land

Voor wie Pareto’s principe niet kent, zal de ’80/20′ regel wellicht bekender in de oren klinken. In de context van vakantieparken bleek dat ook het merendeel van de klachten en ongeregeldheden in een beperkt deel van de parken plaatsvindt. Meer specifiek is uit onderzoek van Bureau Beke gebleken dat 76% van de vakantieparken het redelijk goed tot en met fantastisch doen. Daar staat tegenover dat 18% van de parken extra aandacht vraagt en op 6% er sprake is van stevige leefbaarheids- en veiligheidsproblemen. Een veel gehoorde klacht van vakantieparkenhouders was de overwegend negatieve berichtgeving over vakantieparken en de stigmatiserende werking daarvan. Niet ieder park heeft last van ondermijning en criminaliteit, maar dat lijkt wel de enige conclusie die je vaak in de media hoort en leest.

Minister Kajsa Ollongren spreekt de aanwezigen van de Vakantieparken Top toe.

Integrale aanpak vakantieparken

Bea Schouten, gedeputeerde van de provincie Gelderland, benadrukte het belang van een integrale aanpak voor die parken met het programma Vitale Vakantieparken. Een innovatieve manier van werken is ontwikkeld om niet alleen beleid en plannen te maken, maar ook om dingen te doen. Als voorbeeld noemde ze de Ontwikkelmaatschappij – een fonds en bedrijf om het vraagstuk op te pakken en actief te ontwikkelen. Er is dus kennis, ondersteuning en budget beschikbaar om vakantieparken te ondersteunen, met als doel om in 2023 ‘normale situaties’ op de parken te hebben.

De belangrijkste succesfactor: samenwerking met alle partijen en doorzetten. Dit kan alleen met betrokkenheid en inzet van de ondernemers waarbij een integrale aanpak cruciaal is.

Actie-agenda vakantieparken

Vakantieparken- dat klinkt vooral heel gezellig en dat zou ook zo moeten zijn – aldus Minister Kajsa Ollongren. Ze was hier om haar betoog te houden over zorg en aandacht voor die parken die dat nodig hebben en de Actie-agenda Vakantieparken namens de rijksoverheid te ondertekenen.

“Maar het onderzoek is ook aanleiding tot zorg en aandacht” ging ze eufemistisch verder. “We zien dat er steeds meer kwetsbare mensen op vakantieparken gaan wonen. Van gescheiden mensen, ouderen, arbeidsmigranten maar ook mensen die onder de radar willen blijven”. Voor eigenaren van vakantieparken, waarbij de financiële problemen hoog genoeg oplopen, is de verleiding groot om op andere manieren inkomsten te genereren. Criminele activiteiten, hennepteelt, prostitutie, uitbuiting, witwassen en andere vormen van illegaliteit steken dan de kop op, lijkt het beeld te zijn. Als dat eenmaal zijn intrede heeft gedaan is het bovendien heel lastig om weer terug te gaan naar de originele doelstelling terug te keren: een gezond vakantiepark vol recreatie, plezier en gezond ondernemerschap.

Minister Kajsa Ollongren ondertekent de Actie Agenda Vakantieparken

Verschillende stakeholders

Maar het aanpakken van vakantieparken die zich niet aan de regels houden is lastig. De Actie-agenda vakantieparken is gericht op een aantal kernvragen:

  • Hoe vinden we passende oplossingen voor de probleemgevallen?
  • Hoe voorkomen we dat nieuwe parken in de problemen komen?
  • Hoe kunnen we in de toekomst maatschappelijke functies en vakantieparken combineren?

De boodschap is duidelijk: er is budget beschikbaar voor gemeentes en provincies om pilots te doen en projecten op te pakken. Ook vanuit het ondermijningsfonds is er budget beschikbaar om samen te werken en deze problematiek aan te pakken. Bij heel veel vakantieparken gaat het goed. Maar we hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de parken die flink buiten de lijntjes kleuren en extra aandacht nodig hebben aan te pakken. De eerste stap volgens de experts aan het tafelgesprek is het maken van een goede beschrijvende analyse: zorg dat je de parken in beeld hebt.

Monitor Vitale Vakantieparken

Tijdens de break hebben Shintō Labs en Bureau Beke hun Monitor Vitale Vakantieparken gepresenteerd. Achtergrond van dit traject was dat in het najaar van 2017 Bureau Beke samen met een aantal gemeenten op de Noord-Veluwe gestart is met de ontwikkeling van een Monitor Vitale Vakantieparken (MVV) als onderdeel van het Programma Vitale Vakantieparken. Het doel van de monitor is om gemeenten en het programma inzicht te geven in het verloop van de aanpak en de kwaliteit van de ruim 500 parken.

dr. Henk Ferwerda van Bureau Beke licht de Monitor Vitale Vakantieparken toe tijdens de Vakantieparken Top

Henk vertelde geïnteresseerden het onderzoek dat op basis van bestaande monitoren, literatuur- en deskresearch geleid heeft tot een selectie van relevante indicatoren, waar onder andere rekening gehouden is met beschikbaarheid van data en de herhaalbaarheid. Shintō Labs heeft dit vervolgens omgezet in een bruikbare en toegankelijke applicatie waarmee gemeentes en provincies direct inzicht kunnen krijgen hoe het er met de parken er voor staat aan de hand van de belangrijkste indicatoren. De Monitor Vitale vakantieparken geeft op parkniveau een overall kwaliteitsoordeel (groen, oranje en rood). Dit kwaliteitsoordeel is opgebouwd uit 5 dimensies met daarbinnen 14 indicatoren. Om parken met elkaar te kunnen vergelijken worden indicatoren waar nodig gerelateerd aan de parkoppervlakte.

De dimensies zijn:

  • Situatie van eigenaren, waarbij we bijvoorbeeld kijken naar het aantal eigenaren op een park.
  • Economisch, waarbij gekeken wordt naar het aantal transacties (koop en verkoop) van verblijfsobjecten.
  • Sociale situatie, waarbij aandacht voor bijvoorbeeld het aantal leerplichtzaken en schuldsaneringen.
  • Criminaliteit, met aandacht voor onder andere het aantal en de aard van de incidenten.
  • Brandveiligheid, waarbij uitgevoerde controles of adviezen voorbeelden van indicatoren zijn.

De indicatoren die we gebruiken zijn voor ieder park in Nederland beschikbaar en kunnen periodiek opnieuw verzameld worden zonder onderzoek uit te voeren. Henk en Jurriaan geven binnenkort een webinar waarin uitgebreid wordt ingegaan op de werking van de monitor en de analyses.

Screenshot van de Monitor Vitale Vakantieparken

Indicatoren van criminaliteit en ondermijning in vakantieparken

Bij de break-out sessie zaten wij ingedeeld bij het thema ‘Veiligheid’, waarbij Gijs van Poppel in een interactieve werkvorm hun gereedschap namens het RIEC wilde verbeteren met kennis. Voor wie het RIEC niet kent: de overheid heeft tien Regionale Informatie en Expertise Centra (RIEC’s) en het Landelijk Informatie en Expertise Centrum (LIEC) opgericht met als doel: de bestrijding van ondermijnende criminaliteit. Ze verbinden informatie, expertise en krachten van de verschillende overheidsinstanties. Daarnaast stimuleren en ondersteunen de RIEC’s en het LIEC de publiek-private samenwerking bij de aanpak van ondermijning.

In kleine groepjes werd gediscussieerd over mogelijke indicatoren die een aanwijzing kunnen zijn dat er bij een vakantieparken criminele of ondermijnende activiteiten plaats zou vinden. Het resultaat van deze workshop uit de verschillende groepen was de volgende lijst:

  1. Schoolverzuim van de kinderen. Een belangrijk signaal. Met de leerplicht zouden kinderen op school moeten zitten. Als er kinderen tijdens reguliere schooltijd op het park zijn, zou dat een indicatie kunnen zijn.
  2. Het aantal huizen in eigendom van uitzendbureaus. Mogelijk te vinden vanuit kadaster. Dit zou een indicatie kunnen geven over aanwezigheid van illegale arbeidsmigranten.
  3. Mutaties van het kadaster. Als huizen binnen korte tijd verwisselen van eigenaar zou dat kunnen duiden op een vorm van wit wassen.
  4. Het aantal uitzendbureaus die huren in parken. Zie punt 2. Het heersende idee is dat als uitzendbureaus huizen in parken houden of huren er aanleiding is om eens te kijken. Het voornaamste vermoeden is illegale arbeidsmigranten via deze constructie gefaciliteerd worden.
  5. Postbewegingen. Het aantal en het soort pakketjes kan een indicatie zijn. Een op het oog opvallende indicator. De toelichting van de betreffende groep was:
    1. Het aantal en soort bestellingen (van welk bedrijf wordt er besteld?)
    2. De brieven (komen er blauwe enveloppen? CJIB?)
    3. De Postbode: kunnen de ogen en oren bieden. De burgemeester kan bovendien postbode aanwijzen als toezichthouder(!).
  6. Financiële situatie: zodra het slecht gaat is de kans groot dat er gezocht wordt naar alternatieve inkomstenbronnen.
  7. Aantal eigenaren: zou kunnen duiden op een negatieve invloed op kwaliteit

Ook werd aan het Gijs gevraagd wat voor inzichten wij vanuit het RIEC konden delen wat relevant zou kunnen zijn voor gemeentes, provincies en vakantieparken. De voornaamste bronnen en indicatoren die hij kon delen waren:

  1. Incidenten politie
  2. Aantal BRP inschrijven
  3. Aantal uitkeringen
  4. Komen parken voor op het ondermijningsbeeld

Aanpak Veilige Vakantieparken

Joeri Vig van Het CCV presenteerde aansluitend hun Aanpak Veilige Vakantieparken. Hun aanpak is gericht op Nederlandse vakantieparken met hardnekkige veiligheids- en leefbaarheidsproblemen, zoals relatief onschuldige, maar evengoed vervelende, overlast door dronkenschap en verloedering van huisjes. Maar soms is er zelfs sprake van seksuele uitbuiting, hennepteelt of de opslag van gestolen goederen.

Hun aanpak bestond samengevat uit de volgende 6 stappen:

  1. Er is een signaal (bv: 400 mensen ingeschreven op één huisje)
  2. Zorg dat je het park in beeld krijgt: maak een beschrijvende analyse. Het CCV adviseert hiervoor de methodiek van Bureau Beke.
  3. Zorg dat je de problematiek in beeld krijgt bij dat park. Immers, niet alle parken zijn hetzelfde. De meest voorkomende veiligheidsvraagstukken gaan over de aanwezigheid van mensen die uit het zicht willen blijven, de huisvesting van kwetsbaren en criminele activiteiten op het park.
  4. Wie zijn jouw partners in deze ? Voor een integrale aanpak is het belangrijk om een goed beeld te hebben welke partners het beste aansluiten bij de problematiek. Naast de politie, gemeente, OM, provincie RIEC en RECRON, kunnen ook GGD, GGZ en omgevingsdiensten bijvoorbeeld een rol spelen. Kijk voor een uitgebreide lijst van partners op de site van het CCV.
  5. Welke strategie volg je voor je interventie? Ook daar is een uitputtende lijst met mogelijkheden voor te vinden. Het gaat te ver om ze hier allemaal op te noemen, maar het is goed om te weten dat er een bron van kennis voor handen is om te handelen, zodra het probleem bekend is.

Probleem is en blijft: hoe weten we ‘wat er achter die slagboom’ afspeelt. De laatste tip van Joeri: zorg dat je contact maakt met de mensen op en de eigenaren van de parken. Ook met de ondernemers. En dan bedoelt hij niet alleen de ‘slechte’ parken, maar ook de goede. Uiteindelijk zou de ambitie moeten zijn om samen veilig te willen ondernemen en recreëren.

Relevante links

Whitepapers

Nieuws

Blogs

Webinars

Praktijkcases

Productinformatie

Research

Misschien ook iets voor u
Woningbouwmonitor als clouddienst beschikbaar!
Gemeente Hollands Kroon kiest voor het Apollo platform
Gemeente Tholen zet stappen met datagedreven aanpak woningbouwopgave
5 praktische handvatten om ‘algoritmekramp’ tegen te gaan
Gemeente Deventer aan de slag met de BuurtKijker
Masterclass – Innovatietheorie voor de datagedreven overheid
Nieuwe blog: van datagestuurd naar waardegestuurd werken
Eén dag in de bajes: inzichten in de aanpak van ondermijning